Ben je een prater of een doener? Toen het mij gevraagd werd, stond ik zowaar even te aarzelen over het antwoord. Want praten doet er zoveel toe. Ik praat, ik schrijf, ik luister, ik lees en ik doe mijn voordeel met wat ik daarvan leer. Dialoog maakt mijn leven de moeite waard.

Zo las ik laatst bij Paul Smit dat mensen van gemak houden. Hij beschreef hoe hij flesjes water op tafel zet voor zijn puberzoon. Die neemt dan uit pure gemakzucht liever dat flesje water mee naar zijn kamer dan de tijd te nemen iets lekkers in te schenken uit de koelkast. Ik voelde mee met de gemanipuleerde zoon, maar heb het thuis meteen getest en het werkt hoor! Wat meneer Smit er niet bij vertelde, is dat je vervolgens wel nog voor elkaar moet krijgen dat al die lege waterflesjes de puberkamer ook weer verlaten. Maar ik ben toch echt wel blij met mijn nu net iets gezonder levende kinderen.

Onze boodschappenbezorger begreep er helemaal niets van. Gelukkig maakt hij van zijn hart geen moordkuil. “Is dit nou echt zoveel beter dan water uit de kraan?” vroeg hij de tweede keer dat hij 12-pakken water naar ons huis sjouwde. Dus ik legde uit dat het daar niet om ging. Dat mijn kinderen dat water uit de kraan niet drinken, dan pakken ze liever cola. Maar dat ze wel in het voorbijgaan zo’n flesje water mee grijpen.

Het leuke aan praten is dan dat wat je deelt later zomaar weer bij je terug kan komen. Want toen we deze week een 6-pak cola lieten bezorgen, kreeg ik onmiddellijk commentaar van de bezorger. En dat was grappig, maar ook handig. Ik riep dat we verjaardagen hebben, maar dat ik al die cola voorlopig zou verstoppen. En natuurlijk deed ik dat niet letterlijk, maar zijn opmerking zorgde er wel voor dat er nog geen cola open is getrokken. Want ik had weer vers op mijn netvlies dat ik wil dat de kinderen water drinken.

Het allermooiste aan praten: het lijkt zo vluchtig, maar de kracht van woorden is groot. Wat je tussen neus en lippen door tegen iemand zegt, kan enorme gevolgen hebben. Vaak zonder dat de spreker er ooit achter komt en soms pas tientallen jaren later. Praten doet ertoe. Het geeft hoop op een beter leven. Neem nou afgelopen week, die stond in het teken van iets wat iemand bijna dertig jaar geleden tegen me zei!

Toen ik Ruslandkunde studeerde, volgde ik een honours college bij de vakgroep Geschiedenis over Steden en metropolen. Er kwamen professoren uit Europa en de Verenigde Staten praten over hun onderzoek en daar moesten wij dan met hen over in gesprek. Het onderzoek van een man uit Oxford veranderde daar en toen mijn leven, maar er kwam ook een professor uit Amerika waar ik minder over te spreken was. Geen idee meer wat zijn eigenlijke onderwerp was, ik weet alleen nog dat hij zo mopperde over de Disneyficatie van de wereld. Onzin, vond ik. Het is toch goed als verhalen over goed en kwaad de wereld over gaan? Wat doet het ertoe of dat in een uniform Disney-jasje is?

Ik nam mijn onbegrip mee de jaren door. En toen ik vorige week schreef over goed en kwaad in de Tweede Wereldoorlog, moest ik ineens weer aan die professor denken. Ik realiseerde me dat ik eigenlijk helemaal niet wist wat die man nou precies bedoelde. Dus ik googelde Disneyficatie en stuitte op een website waar redelijk kort en krachtig werd uitgelegd waarom het niet goed is als sprookjes worden gereduceerd tot Disney verhalen.

De echte sprookjes zijn duistere verhalen vol heksen, dood en moraal, bedoeld om kinderen bang te maken zodat ze zich op een bepaalde manier gaan gedragen of om te laten zien wat er zou kunnen gebeuren als ze niet voorzichtig zijn. Disney sprookjes zijn verhalen over liefde, waar het goede altijd wint van het kwaad, met magische reddingen als het niet vanzelf goed komt. Disney verandert de oorspronkelijke les van sprookjes vaak volledig. In het originele sprookje De Kleine Zeemeermin gaat het verhaal bijvoorbeeld over een meisje dat alles heeft wat ze maar kan dromen, ze is letterlijk een prinses. Toch is ze ongelukkig. Ze besluit tegen haar familie in te gaan en pijn te verdragen om de liefde te winnen van een man die ze nog nooit heeft ontmoet. Dit pakt slecht uit: ze krijgt de prins niet maar eindigt als zeeschuim. Het is echt een verhaal dat laat zien dat het gras niet altijd groener is aan de overkant en dat je blij moet zijn met wat je hebt gekregen. In de Disney-versie worden de offers die Ariel brengt flink afgezwakt. Het is allemaal de moeite waard voor de liefde. Kortom, het gras aan de overkant blijkt echt groener! 

“O, zo!” dacht ik. Had die professor dan toch gelijk? Ik liep er een tijdje op te broeden en kwam tot de conclusie dat ik het nog steeds niet met hem eens was. De sprookjes van Disney waarschuwen misschien niet voor gevaar, maar we leven toch ook in een andere tijd? Bijna iedereen kan tegenwoordig lezen. En de media drukken ons dagelijks met de neus op de feiten, we zien en lezen elke dag wat er mis kan gaan als je van het rechte pad afdwaalt. Al met al hebben we in het moderne leven heus geen waarschuwingen nodig, een beetje magie en hoop verlichten juist de last.

Maar ik bleek nog niet ‘uitgepraat’. Diezelfde avond had ik zomaar ineens het huis voor mezelf en vond op Disney+ een sprookjesmusical: Into The Woods. Nieuwsgierig startte ik de film en hoewel ik niet zo van musicals houd, bleef ik nu toch wel aan de buis gekluisterd. In rap tempo vlochten meerdere sprookjes zich door elkaar heen, met alle gruwelijke details erop en eraan. Snel, verrassend, mooi, het was echt een genoegen om te zien. Ik keek de musical helemaal af en een dag later nog eens van voren af aan met de kinderen. En ik besefte dat de film in dit ogenschijnlijk oude jasje stiekem heel nadrukkelijk op nieuw moralistische leest geschoeid was. Verrukkelijk!

Aan het eind van de film vertelde ik de kinderen over die Amerikaanse professor van lang geleden, over Disneyficatie en mijn nieuwe theorie dat er tegenwoordig genoeg lessen worden geleerd door het nieuws te kijken. Maar tot mijn verrassing waren ze het niet met me eens. Want, zeiden ze, kinderen mogen het gewone nieuws helemaal niet kijken. Die groeien op met magisch mooie Disneyprinsessen en de gruwelijke werkelijkheid zien ze veel te laat, als ze groot zijn. “Geef mij maar echte sprookjes,” zei mijn dochter, “want jong geleerd is oud gedaan.”

En ik denk dat ik het eigenlijk wel met haar eens ben. Dus zit je te denken wat je je kleuter deze december moet schenken? Overweeg dan eens de gruwelijke Sprookjes van Grimm in plaats van 365 kabouterverhaaltjes voor het slapen gaan. Mijn dochter heeft er veel aan gehad. Is het al te laat? Zet dan je (pre)pubers maar aan Into the Woods. Dat brengt ze vast ook nog wel iets goeds.